Persoonlijkheidsstoornissen

Home / Zorgaanbod / Ziektebeelden / Persoonlijkheidsstoornissen

Paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Belangrijke kenmerken van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis zijn bijvoorbeeld dat je anderen, zonder echte aanleiding, verdenkt van uitbuiting, bedrog en schadelijk gedrag. Je twijfelt aan de loyaliteit en betrouwbaarheid van je vrienden of collega’s. Je bent bang om mensen in vertrouwen te nemen omdat je denkt dat de door jou verstrekte informatie tegen je gebruikt wordt.

Schizoïde persoonlijkheidsstoornis

Belangrijke kenmerken van iemand met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis zijn bijvoorbeeld dat je geen behoefte hebt aan een relatie of aan intieme contacten. Je toont zelden sterke emoties en doet graag dingen alleen en hebt geen hechte vriendenkring. Kritiek of complimenten raken je niet echt en je kunt overkomen als emotioneel afstandelijk.

Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Als je een schizotypische persoonlijkheidsstoornis hebt, heb je het idee dat er in het leven ‘verborgen boodschappen’ zitten die alleen jij kan zien. Je kunt geneigd zijn tot magisch denken. Mensen vinden je vreemd omdat je rare gedachten en overtuigingen hebt, je op een bijzondere manier kleedt en op een aparte manier spreekt. Je bent heel erg achterdochtig zijn en vertrouwt niemand, kan angstig zijn in het contact met anderen. Mensen met deze stoornis hebben vaak problemen in sociale relaties, anderen voelen zich niet bij hen op hun gemak. Ze hebben moeite om relaties met vrienden aan te gaan of te onderhouden..

Borderline persoonlijkheidsstoornis

Als je een borderline persoonlijkheidsstoornis hebt, dan heb je vaak sterke en snelle stemmingswisselingen. Je kunt opeens heel kwaad zijn en het andere moment weer heel vrolijk of somber. Je hebt moeite om stabiele relaties te vormen en behouden. Je bent vaak erg bang dat je in de steek gelaten wordt. Je reageert vaak impulsief en emoties kunnen hoog oplopen. Soms beschadig je jezelf of heb je zelfmoordgedachten.

Antisociale persoonlijkheidsstoornis

Iemand met een antisociale persoonlijkheidsstoornis heeft een diepgaand patroon van gebrek aan respect voor (de rechten en gevoelens van) andere mensen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan onaangepast gedrag, waarbij vaak de wet wordt overtreden. Maar ook bijvoorbeeld liegen, bedriegen en anderen schade aandoen voor eigen plezier of voordeel. Je vertoont impulsief, prikkelbaar en agressief gedrag en vindt het lastig om te plannen. Je gedraagt je vaak onverantwoord en onverschillig. Mensen met ene antisociale persoonlijkheidsstoornis hebben geen spijt van hun gedrag. Dit kan leiden tot crimineel gedrag.

Histrionische persoonlijkheidsstoornis

Als je een histrionische persoonlijkheidsstoornis hebt, wil je voortdurend in de belangstelling staan. Je hebt deze belangstelling ook nodig om je goed te voelen. Door het trekken van aandacht, probeer je gevoelens van onzekerheid en onderwaardering te onderdrukken. Soms verzin je een verhaal of maak je een dramatische actie om alsnog in de aandacht te staan. Vaak gedraag je je charmant, levendig, verleidelijk en enthousiast. De omgeving vindt iemand met een histrionische persoonlijkheidsstoornis vaak een overdreven en hysterische persoon.

Narcistische persoonlijkheidsstoornis

Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vindt zichzelf belangrijker dan anderen. Je vindt dat je recht hebt op een speciale behandeling. Het voelt alsof de regels die voor iedereen gelden, niet op jou van toepassing zijn. Je houdt weinig rekening met anderen. Je kan je niet zo goed in een ander inleven en gebruikt andere mensen vooral voor je eigen doelen. Je hebt een grote behoefte aan bewondering. Je reageert doorgaans met woede op elke vorm van kritiek of afwijzing. Diep van binnen is iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vaak eenzaam en kwetsbaar. Gevoelens van minderwaardigheid kunnen aanwezig zijn, maar mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zijn zich hier niet altijd van bewust.

Vermijdende persoonlijkheidsstoornis

Iemand met een vermijdende persoonlijkheidsstoornis heeft een intens gevoel van minderwaardigheid en een overweldigende angst voor afwijzing of kritiek. Je bent altijd bezig met wat anderen van je zullen denken. En volgens jou is dat altijd negatief. Je voelt je in relaties en vriendschappen vaak erg angstig en onzeker. In contact met anderen vind je het moeilijk om open te zijn en jezelf te laten zien zoals je bent. Vaak heb je het idee dat je niets interessants te bieden hebt. Je hebt wel behoefte aan contact met anderen, maar je bent zo bang om beoordeeld, afgewezen, vernederd of gekwetst te worden dat je persoonlijke contacten uit de weg gaat. Je kunt slecht omgaan met kritiek, omdat voor jou opmerkingen van anderen een bevestiging voor je zijn van hoe minderwaardig je bent. Je wil wel graag relaties aangaan, maar gevoelens van sterke verlegenheid en onzekerheid staan dit soms in de weg. Dit kan leiden tot een geïsoleerd leven en problemen in het aangaan en onderhouden van sociale en werk gerelateerde relaties.

Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis

Als je een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis hebt, denk je dat je het leven niet in je eentje aankan. Je hebt weinig vertrouwen in jezelf en in wat je kan. Daarom begin je er maar niet aan of je gaat nergens naartoe. Je vindt het erg moeilijk om zelf beslissingen te nemen. Je hebt veel advies en geruststelling nodig en vraagt snel om hulp.

Dwangmatige / obsessief compulsieve persoonlijkheidsstoornis

Als je dwangmatige of obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis (OCPD) hebt, heb je een extreme behoefte aan orde, perfectionisme en controle over je omgeving en relaties. Mensen met deze stoornis zijn vaak sterk gericht op details, regels, en schema’s. Je kan rigide (streng willen houden aan regels en afspraken) en koppig zijn. Ze hebben vaak hoge standaarden voor zichzelf en anderen. Dit kan leiden tot overmatig werken en moeilijkheden in het afmaken van taken vanwege perfectionisme. Deze eigenschappen kunnen relaties, werk en dagelijks functioneren verstoren, omdat ze moeilijk kunnen omgaan met flexibiliteit en verandering.